Pakiet mobilności od kilku lat stanowi przedmiot dyskusji w branży transportowej. Dnia 9 lipca 2020 po głosowaniu w Parlamencie Europejskim, wprowadzenie przepisów, które zmieniają organizację rynku pierwszy raz od 2009 r. stało się faktem. Poniżej można zapoznać się informacją o najważniejszych zmianach przepisów, które zostaną wprowadzone wraz z pakietem mobilności.

Artykuł może być nieaktualny – aktualne opracowanie w zakresie pakietu mobilności i rozliczania czasu pracy kierowców dostępne poniżej. Pakiet mobilności – kompleksowe opracowanie

---

Pakiet mobilności, a dobra reputacja przewoźnika

Przepisy pakietu mobilności wprowadzają nowy katalog naruszeń, które będą podstawą do wszczęcia postępowania w zakresie utraty dobrej reputacji. Postępowanie takie, będzie mogło być wszczęte za naruszenia zasad kabotażu, przepisów o delegowaniu pracowników oraz prawa podatkowego. Zakres wskazanych regulacji oznacza, że firma, która dopuści się naruszenia wskazanych przepisów będzie mogła, być pozbawiona dobrej reputacji, a tym samym licencji w postępowaniu administracyjnym.

Licencja i tachograf dla przewozów do 3,5 t

Przepisy rozporządzenia 1071/2009/WE, nowelizowane przy wprowadzeniu Pakietu Mobilności określają nowy rodzaj licencji transportowej dla przewoźników wykonujących przewozy do 3,5t. Obowiązek posiadania licencji będzie obowiązywał po 21 miesiącach od wprowadzenia przepisów (prawdopodobnie I kw. 2022 r. / II kw 2022 r.). Firma wykonująca takie przewozy będzie zobowiązana również posiadać osobę, która posiada certyfikat kompetencji zawodowych (jak przewoźnicy pow. 3,5 t). Licencja będzie wymagała zaświadczenia zdolności finansowej, która została określona na następującym poziomie:

1. 1800 EUR na pierwszy wykorzystywany pojazd;
2. 900 EUR na każdy dodatkowy wykorzystywany pojazd.

Zdolność finansowa przewoźnika, będzie mogła być potwierdzona m.in jako: gwarancja bankowa lub polisa ubezpieczeniowa, czyli analogicznie jak ma to miejsce aktualnie, w przypadku przewoźników pow. 3,5 t. 

Pakiet mobilności, a kabotaż

Zgodnie z przepisami pakietu mobilności przewoźnicy nie mogą wykonywać przewozów kabotażowych tym samym pojazdem, w tym samym państwie członkowskim przez cztery dni od zakończenia przewozu kabotażowego (wyczerpania limitu przewozów lub okresu 7 dni).

Z powodu, że przepisy zostają wprowadzone do rozporządzenia 1072/2009 okres ten będzie prawdopodobnie liczony jak w przypadku dotychczasowych okresów kabotażowych od godz. 00:00 do 24:00 (należy jeszcze poczekać na szczegółowe interpretacje przepisów). Czyli kończąc kabotaż w czwartek o godz. 16:00, cztery dni zamrożenia upłyną w poniedziałek o godzinie 24:00. Okres zamrożenia dotyczy pojazdu, a nie kierowcy. Kierowca będzie mógł więc wykonać kabotaż innym pojazdem.

Pakiet mobilności, w tym zakresie wskazuje, że na przewoźniku będzie ciążył ciężar dowodu na wykonywanie przewozów kabotażowych. Przewoźnik będzie musiał posiadać i przedstawić na wezwanie służb kontrolnych, dokumenty dotyczące poprzedniego przewozu międzynarodowego oraz każdego kolejnego przewozu kabotażowego. Ponad wymagane będzie posiadanie dokumentów na cztery dni wstecz, w momencie wjazdu celem wykonania kabotażu. Dokumenty muszą stwierdzać więc, że w okresie ostatnich czterech dni, przewoźnik nie wykonywał przewozów kabotażowych w danym Państwie. 

Pewną nowością i usprawnieniem jest wprowadzenie zapisu w przepisach pakietu mobilności, że podczas kontroli drogowej kierowca może nawiązać kontakt z główną siedzibą przedsiębiorstwa, zarządzającym transportem lub inną osobą lub podmiotem w celu przedstawienia wszelkich dowodów, w tym listów CMR przed zakończeniem kontroli drogowej. Oznacza, to że kierowca nawet jak kierowca zapomni zabrać CMR, będzie mógł go przedstawić w wersji elektronicznej podczas kontroli. W aktualnym porządku prawnym takie sytuacje najczęściej kończą się wysokimi karami finansowymi, a służby nie chcą akceptować dokumentów elektronicznych. 

Czas pracy i odpoczynki zgodnie z pakietem mobilności

Przepisy wprowadzają kilka zmian w rozporządzeniu 561/2006/WE. Zgodnie z nowymi uregulowaniami w drodze odstępstwa, kierowca wykonujący międzynarodowe przewozy drogowe rzeczy, może na terenie innych krajów wykorzystać dwa kolejne skrócone tygodniowe okresy odpoczynku. Warunkiem jest wykorzystanie w ciągu czterech tygodni przynajmniej czterech tygodniowych odpoczynków, z których przynajmniej dwa będą regularnymi tygodniowymi okresami odpoczynku (45h).

Gdy kierowca dokona odbioru dwóch kolejnych skróconych odpoczynków tygodniowych, przed trzecim okresem odpoczynku musi najpierw odebrać rekompensatę za dwa skrócone odpoczynki, a następnie regularny odpoczynek tygodniowy. Dodatkowo wprowadzono możliwość wykonania odpoczynku promowego, w ramach odpoczynków tygodniowych (podział odpoczynku ze względu na wjazd na prom).

Powrót kierowców i pojazdów na bazę

Przepisy, które będą obowiązywały po 18 miesiącach od wejścia w życie pakietu mobilności wskazują, że przedsiębiorstwo powinno organizować przewozy flotą pojazdów w taki sposób, aby pojazdy, którymi dysponuje przedsiębiorca i które są wykorzystywane w przewozach międzynarodowych, wracały do jednej z baz eksploatacyjnych w tym państwie członkowskim nie później niż w ciągu ośmiu tygodni od jego opuszczenia. W zakresie tego przepisu nadal pozostaje nie do końca znana dokumentacja, jaką przedsiębiorstwo miałoby zaświadczać powrót pojazdu do bazy. Z pewnością problem ustalenia tego faktu rozwiążą tachografy nowej generacji, ale do czasu ich wprowadzenia służby będą musiały opierać się raczej na dokumentacji papierowej (np. listy przewozowe) i wpisach w tachografach.

Zgodnie z pakietem mobilności w przeciągu 20 dni od jego ogłoszenia (20 sierpień 2020), przedsiębiorstwo transportowe organizuje pracę kierowców w taki sposób, aby umożliwić im powrót do centrum operacyjnego pracodawcy, które jest zwyczajową bazą dla danego kierowcy i w którym rozpoczyna się jego tygodniowy okres odpoczynku, w państwie członkowskim siedziby pracodawcy lub powrót do miejsca zamieszkania kierowcy w każdym okresie czterech kolejnych tygodni, tak aby wykorzystali oni przynajmniej jeden regularny tygodniowy okres odpoczynku lub tygodniowy okres odpoczynku trwający ponad 45 godzin wykorzystywany jako rekompensata za skrócony tygodniowy okres odpoczynku.

Ponadto w sytuacji gdy kierowca wykorzystał dwa kolejne skrócone tygodniowe okresy odpoczynku przedsiębiorstwo transportowe organizuje pracę tego kierowcy w taki sposób, by mógł on wrócić przed rozpoczęciem regularnego tygodniowego okresu odpoczynku trwającego ponad 45 godzin wykorzystywanego jako rekompensata. Przedsiębiorstwo dokumentuje, w jaki sposób spełnia ten obowiązek, i przechowuje tę dokumentację w swoim lokalu oraz przedstawia ją na żądanie organów kontrolnych.

Wprowadzony przepis jednoznacznie więc, że:

• przy wykorzystywaniu standardowej procedury odpoczynków tygodniowych, kierowca powinien wrócić raz na cztery tygodnie do kraju, w którym siedzibę ma firma
• przy wykorzystaniu nowej procedury odpoczynków tygodniowych, kierowca wraca po trzech tygodnia do kraju, w którym siedzibę ma firma.
• obowiązuje bezwzględny zakaz odbioru odpoczynków tygodniowych regularnych (45h) w kabinie pojazdu. Pracodawca ma obowiązek w przypadku takiego odpoczynku zapewnić kierowcy nocleg.

Delegowanie kierowców i płaca minimalna

Ten przepis na ten moment stanowi najbardziej kontrowersyjny zapis pakietu mobilności, jednocześnie na ten moment ze względu na brak regulacji krajowych bardzo trudno jest określić jego „siłę rażenia”. Po 18 miesiącach od uchwalenia przepisów Pakietu Mobilności zaczną obowiązywać przepisy o delegowaniu kierowców. Delegowanie będzie dotyczyć kabotażu oraz przewozów cross-trade (tzw. przerzuty). Wyłączony z delegowania będzie tranzyt oraz przewozy bilateralne (przewozy z Polski – eksporty lub do Polski – importy)

W przypadku wykonywania przewozów określonych powyżej, kierowcy będzie należała się płaca minimalna obowiązująca w danym kraju. Jednocześnie w aktualnej sytuacji prawnej nie ma pewności czy delegacje będą zaliczane do płacy minimalnej. Jest to powodem dyskusji o zmianie przepisów i modelu wynagradzania kierowców w Polsce.

Do pozytywnych zmian można zaliczyć zniesienie obowiązku posiadania przedstawiciela oraz jednolitego zgłoszenia na wszystkie kraje UE. 

Obowiązkowa instalacja inteligentnych tachografów

Pakiet mobilności ze względu na konieczność ustalania pozycji pojazdów, celem kontroli regulacji określa, że wszystkie pojazdy w ruchu międzynarodowym będą musiały posiadać tachografy inteligentne (tzw. 2.0). Plan wprowadzenia tachografów do pojazdów, które ich nie posiadają został określony w następujący sposób: 

• 2024 r. – pojazdy z tachografami analogowymi i cyfrowymi pierwszej generacji w ruchu międzynarodowym
• 2025 r. – pojazdy z tachografami cyfrowymi drugiej generacji (montowane od 2016 r.).
• 2026 r. – pojazdy o DMC poniżej 3,5 tony.

Oznacza, to że wszystkich przewoźników do 2025 r. czeka wymiana tachografów na takie, które będą rejestrowały przekroczenie granicy. Nie będzie to dotyczyło sytuacji, w których pojazd zostanie wyposażony w taki tachograf. 

Zmiany, które obowiązują od 20 sierpnia 2020:

• Konieczność zapewnienia powrotu kierowcy do bazy / kraju zamieszkania raz na cztery tygodnie. Na przewoźniku będzie ciążył obowiązek udokumentowania tego faktu.
• Odpoczynek tygodniowy regularny kierowca nie może być odbierany w kabinie pojazdu.
• Tygodniowy okres odpoczynku trwający ponad 45 godzin wykorzystywany jako rekompensata za wcześniejsze skrócone tygodniowy okres odpoczynku nie może być odbierany w kabinie pojazdu.
• Możliwość odbioru dwóch odpoczynków skróconych pod rząd. W trzecim tygodniu należy oddać kierowcy rekompensatę za odpoczynki skrócone i odpoczynek 45 godzinny. Obiór odpoczynku i rekompensaty następuje w kraju siedziby przedsiębiorstwa.
• Możliwość przerwania ze względu na wjazd / zjazd z promu odpoczynków tygodniowych.

Podsumowując zmiany, które wejdą po 18 miesiącach:

• Zakaz wykonywania kabotaży przez cztery dni po wykonaniu kabotażu – przewóz do innego kraju i powrót nie będą „resetować” kabotażu jak dotychczas, po upływie czterech dni nie będzie można wykonywać ponownie kabotażu  z „automatu” nadal będzie trzeba wyjechać do innego kraju i wrócić z ładunkiem (obowiązują dotychczasowe zasady),
• Przerzuty i kabotaż będą podlegały pod płacę minimalną. 
• Konieczność powrotu pojazdu do kraju raz na 8 tygodni.