Praca w porze nocnej i przerwy kodeksowe

Ustalenie pory nocnej na potrzeby rozliczenia czasu pracy kierowców

W przepisach występują dwa rodzaje pory nocnej,

• Pierwsza pora nocna na potrzeby ustalenia dodatku za czas pracy w porze nocnej (tzw. pora nocna kodeksowa) obejmująca 8 godzin pomiędzy godziną 21:00, a 07:00 – firma określa  8 godzin w tym przedziale. Jeżeli kierowca będzie pracował w określonych godzinach np. od 22:00 do 06:00 to otrzyma za ten czas pracy dodatek w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym miesiącu.
• Druga pora nocna na potrzeby rozliczania czasu pracy kierowców obejmująca 4 godziny pomiędzy godziną 00:00 a 07:00 – firma powinna określić w obwieszczeniu lub regulaminie pracy cztery godziny ze wskazanego przedziału np. od 00:00 do 04:00. Wskazana pora nocna (tzw. kierowców) służy określeniu limitu 10 godzin pracy jeżeli pracownik wykonywał pracę we wskazanych godzinach.

Nie należy więc mylić wskazanych okresów ponieważ służą one do zupełnie innych zastosowań. Przewoźników powinna interesować przede wszystkim druga pora nocna (tzw. pora nocna kierowców).

Co zaliczamy do pracy kierowcy

Zgodnie z ustawą o czasie pracy kierowców do okresu pracy na potrzeby przepisów o limicie 10 godzin pracy, jeżeli wystąpiła praca w porze nocnej zaliczamy czas jazdy (symbol kierownicy) i innej pracy (symbol młotki). Do czasu pracy wliczamy również 15 minutową przerwę którą pracodawca jest obowiązany wprowadzić, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy kierowcy wynosi co najmniej 6 godzin.  

Pod symbolem jazdy kierowca ewidencjonuje czas prowadzenia pojazdu

Pod symbolem innej pracy (młotki) kierowca ewidencjonuje czas przeznaczony na:

• załadowywanie i rozładowywanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem;
• nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym;
• czynności spedycyjne;
• obsługę codzienną pojazdów i przyczep;
• inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy;
• niezbędne formalności administracyjne;
• utrzymanie pojazdu w czystości;
• czas poza przyjętym rozkładem czasu pracy, w którym kierowca pozostaje na stanowisku pracy kierowcy w gotowości do wykonywania pracy, w szczególności podczas oczekiwania na załadunek lub rozładunek, których przewidywany czas trwania nie jest znany kierowcy przed wyjazdem albo przed rozpoczęciem danego okresu

Do czasu pracy kierowcy nie wlicza się natomiast:

• czasu dyżuru, jeżeli podczas dyżuru kierowca nie wykonywał pracy;
• nieusprawiedliwionych postojów w czasie prowadzenia pojazdu;
• dobowego nieprzerwanego odpoczynku.

Oznacza to tym samym, że limit 10 godzin obejmuje zasadniczo wszystkie czynności zaewidencjonowane na tachografie jako jazda oraz inna praca. Ważne jest by kierowca prawidłowo ewidencjonował swój czas pracy oraz nie ewidencjonował innej pracy gdy nie ma takiej potrzeby. Warto również upewnić się, czy używany tachograf automatycznie nie ewidencjonuje innej pracy w sytuacji włączonego zapłonu, w takim przypadku kierowca powinien właściwie ustawić selektor podczas wykonywania przerwy lub przestoju w pracy.

Praca kierowcy w porze nocnej

Jeżeli kierowca wykonuje pracę podczas pory nocnej (np. 00:00 – 04:00) to limit jego czasu pracy w przeciągu zmiany roboczej wynosi 10 godzin (jazdy i innej pracy). Odebrany odpoczynek dobowy (dzienny) odnawia limitu. Należy jednak pamiętać, że odpoczynek dobowy powinien trwać minimum 7 godzin.

Zmiana w przepisach jaka nastąpiła w lutym 2022 r. praktycznie wyeliminowała problem z szacowaniu limitu godzin pracy w porze nocnej. Wcześniej stosowana metoda była bardzo skomplikowany do obliczenia i dość nielogiczna. Od lutego 2022 r. należy jedynie obliczyć ilość godzin pracy (jazdy + innej pracy) pomiędzy odpoczynkami dobowymi (nie jak dotychczas w okresie 24 godzin).

Obowiązkowe przerwy kierowcy tzw. kodeksowe

Kolejną nowości w znowelizowanej ustawie o transporcie drogowym jest wprowadzenie naruszenia związanego z nieudzieleniem obowiązkowej przerwy. Zgodnie z art. 13 ustawy o czasie pracy kierowców po sześciu kolejnych godzinach pracy kierowcy przysługuje przerwa przeznaczona na odpoczynek w wymiarze nie krótszym niż 30 minut, w przypadku  gdy liczba godzin pracy nie przekracza 9 godzin oraz w wymiarze nie krótszym niż 45 minut, w przypadku gdy liczba godzin pracy wynosi więcej niż 9 godzin. Przerwa może być dzielona na okresy krótsze trwające co najmniej 15 minut każdy, wykorzystywane w trakcie sześciogodzinnego czasu pracy lub bezpośrednio po tym okresie.

Standardowo kierowca wykonuje przerwę 45 minut po każdym 4,5 godzinnym okresie prowadzenia pojazdu (która może być podzielona w układzie 15+30 minut). Jeżeli więc wykona przerwę 45 minut w przeciągu 6 sześciu kolejnych godzinach pracy wszystkie normy mamy zachowane. Sytuacja gdy powstanie naruszenie może natomiast dotyczyć sytuacji gdy kierowca wykonuje na przemiennie jazdę i inną pracę. W takiej sytuacji może się okazać, że czas jazdy wynosi 3 godziny, a czas innej pracy 4 godziny. W takiej sytuacji nie miał oczywiście obowiązku wykonania przerwy 45 minutowej zgodnie z rozporządzeniem 561/2006/WE gdyż nie wypracował jeszcze 4,5 godzin jazdy. Natomiast powinien był wykonać co, najmniej 30 minutową przerwę przed upływem 6 godzin od momentu rozpoczęcia pracy.

Przykład: Kierowca rozpoczyna pracę o godzinie 10:00, a następnie na przemian prowadzi pojazd i wykonuje inną pracę do godziny 17:00 (czas jazdy wynosi 3,5 godziny, czas innej pracy 3 godziny). W takim przypadku powstaje naruszenie ponieważ do godziny 16:00 powinien był wykorzystać przerwę 30 minutową.

Przykład: Kierowca rozpoczyna pracę o godzinie 10:00, a następnie prowadzi pojazd do 14:30, po czym wykonuje przerwę 45 minutową. Po zakończeniu przerwy przeprowadza załadunek, który ewidencjonuje jako inna praca, trwający 2 godziny. Łączny czas pracy wynosi 6,5 godziny – przed upływem 6 godziny pracy kierowcy wykorzystał przerwę zgodnie z przepisami rozporządzenia 561/2006/WE a więc zachował normę, o której mowa w art. 13 ustawy o czasie pracy kierowców.

Przykład: Kierowca rozpoczyna pracę o godzinie 10:00, a następnie prowadzi pojazd do godziny 14:00, następnie wykonuje rozładunek pojazdu trwający 4,5 godziny (inna praca) do godziny 18:30. W dalszej kolejności wykorzystuje 30 minut jazdy celem dojazdu do parkingu. Łączny czas pracy w tym przypadku wynosi 9 godzin (jazda i inna praca), a więc powstaje naruszenie ponieważ zgodnie z przepisami powinien odebrać przerwę 45 minutową do godziny 16:00, pomimo że zgodnie z rozporządzeniem 561/2006/WE nie miał takiego obowiązku (do godziny 16:00 nie wykorzystał 4,5 godzin jazdy).

Wskazane przepisy mogą być szczególnie uciążliwe w przypadku kierowców, którzy wykonują pracę mieszaną tj. prowadzą pojazd i wykonują czynności innej pracy (np. załadunek). By nie występowało naruszenie związane z nieudzieleniem wymaganej przerwy ważne jest by kierowca prawidłowo ewidencjonował swój czas pracy oraz nie ewidencjonował innej pracy gdy nie ma takiej potrzeby.  Warto również upewnić się, czy używany tachograf automatycznie nie ewidencjonuje innej pracy w sytuacji włączonego zapłonu, w takim przypadku kierowca powinien właściwie ustawić selektor podczas wykonywania przerwy lub przestoju w pracy.